Τρίτη, Νοεμβρίου 13, 2007

ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ - ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ

Καταρχήν, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι εδώ δεν πρόκειται για κριτική αλλά μάλλον για ένα «παραλήρημα» εντυπώσεων και συναισθημάτων.
Με το ξεκίνημά του ήμουνα πολύ συγκρατημένη. Έλεγα, εντάξει αλλά όχι σαν τα προηγούμενά του. Με διέψευσε εντελώς! Όσο προχωράει μοιάζει σαν κάτι που γεμίζει ενέργεια σιγά σιγά, ύπουλα σχεδόν, μέχρι που ξαφνικά σκάει και μένεις εμβρόντητος να δέχεσαι εικόνες, μελωδίες και συναισθήματα που δεν προλαβαίνεις ν` απορροφήσεις. Ιδιαίτερα από τη μέση περίπου και μετά, καλπάζει κανονικά και στο τελευταίο κεφάλαιο σου κόβει την ανάσα.
Ό,τι και να πω όμως, δεν έχει σημασία, γιατί νομίζω πως εδώ πρόκειται για προσωπικό βίωμα. Για εμπειρία ανάγνωσης, ξεχωριστή για τον καθένα.
Εγώ έβλεπα τις σελίδες να λιγοστεύουν και μ` έπιανε πανικός. Σα να έβλεπα με τρόμο μια κλεψύδρα ν` αδειάζει στο πάνω της μισό κι εγώ να μην μπορώ να κλείσω με το χέρι μου αυτή τη μικρή τρυπούλα που αφήνει την άμμο να περάσει στο άλλο της μισό.
Στις τελευταίες σελίδες είχα κλείσει πόρτες, παντζούρια, μουσικές, τα πάντα. Διάβαζα απομονωμένη εντελώς, ξεκομμένη απ` όλους κι απ` όλα. Κάθε σελίδα του τελευταίου κεφαλαίου από τρεις φορές. Και με το τέλος…Κεραυνοβολημένη από συγκίνηση. Έμεινα με το χέρι να κλείνω μόνη μου το στόμα, και να μη θέλω να πω τίποτα. Δεν είναι βιβλίο που συζητιέται. Προσωπική υπόθεση για τον καθένα και ταυτόχρονα ένας ύμνος για όλα: Για τους ανθρώπους, για τη Ζωή και σίγουρα, ο απόλυτος ύμνος στον έρωτα.

Είναι ο γνωστός Ζοζέ, που παίρνει μια υπόθεση εντελώς σουρεάλ για να σου πει τα πιο γήινα, τα πιο οικεία, τα πιο δικά σου πράγματα. Δημιουργεί κι εδώ τόσο δυνατές εικόνες με τόσο λιτό τρόπο που σε αφήνει άναυδο και συγκλονισμένο. Καταιγισμός εικόνων, συναισθημάτων, θα `λεγα και σκέψεων αλλά τι να σκεφτεί κανείς μετά απ` αυτό; Ολοκληρώνει ο Ζοζέ από μόνος του. Ποιος μπορεί ν` αμφιβάλλει για οτιδήποτε;
Και τόση μουσική…Ποτέ πριν ένα βιβλίο δε με γέμισε με τόση μουσική. Κι έπαθα κι εγώ αυτό που πάθανε κι οι άλλοι που το διαβάσανε. Έψαχνα να βρω το κομμάτι του Μπαχ.
Θέλω να το ξαναδιαβάσω απ` την αρχή. Έχω υπογραμμίσει άπειρα πράγματα, αλλά νομίζω ότι η απομόνωση κάποιων μεμονωμένων φράσεων ή παραγράφων, ξεκομμένων απ` το όλο κλίμα του βιβλίου, θα το αδικούσε πολύ ή θα το «χαλούσε» με πιθανές αποκαλύψεις. Γι` αυτό και δεν θα παραθέσω κανένα απόσπασμα, παρά μόνο ό,τι γράφει στο οπισθόφυλλο:

«Αν στο Περί τυφλότητος η τύφλωση ήταν καθολική, αν στο Περί φωτίσεως η φώτιση ήταν γενικευμένη, στο νέο μυθιστόρημα του Σαραμάγκου, ο θάνατος λειτουργεί με διαλείψεις σε μια μικρή χώρα 10.000.000 κατοίκων, φέρνοντας σε απόγνωση, μετά την αρχική ευφορία, ασφαλιστικές εταιρείες, εργολάβους κηδειών, οίκους ευγηρίας, νοσοκομεία, εκκλησία, κυβέρνηση, οικογένειες. Η μαφφία (με 2φ τη θέλει ο συγγραφέας) θα αναλάβει να δώσει λύσεις, αλλά ο θάνατος θα αντεπιτεθεί με τη μορφή μιας μυστηριώδους και γοητευτικής γυναίκας…
Το πιο πρόσφατο και εξαιρετικά ανθρώπινο μυθιστόρημα του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα.»

Ο τίτλος του πρωτότυπου ήταν «Διαλείψεις Θανάτου» και κατά τη γνώμη μου του ταιριάζει καλύτερα.
Τελειώνοντας, έχω την ανάγκη να πω κι εγώ στον Σαραμάγκου –όπως η γυναίκα του βιβλίου στον τσελίστα- «Ήρθα μόνο για να σας ευχαριστήσω για τη συγκίνηση και την ευχαρίστηση που ένιωσα ακούγοντάς σας.»
Προσωπική εμπειρία λοιπόν για κάθε άνθρωπο και για τους εραστές της Λογοτεχνίας, απλά ηδονή!
…Αναρωτιέμαι τι άλλο θα γράψει μετά απ` αυτό!

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
στην καταπληκτική, γι` ακόμη μια φορά, μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά.
Καλή Ανάγνωση!

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

από την αρχή με κέρδισε. από την πρώτη του σελίδα.
κι από ένα σημείο και ύστερα, ένιωσα ότι κρατάω στα χέρια μου ένα παραμύθι για μεγάλους...
σε δύο 24ωρα το τέλειωσα, διαβάζοντας πολλές σελίδες 3 και 4 φορές, με διαλείμματα για να αναφωνώ "τί έγραψε πάλι ο άνθρωπος!"
:)
το πνεύμα του Σαραμάγκου είναι μεγαλοφυές κι εμείς τυχεροί που μεταφράζεται από την Αθηνά Ψυλλιά και "ανοίγει" το μυαλό μας.

να το πρόσεχαν και λίγο το βιβλίο οι διορθωτές του Καστανιώτη για να αποφευχθούν 2 παραλείψεις λέξεων και ένα "φ" στη λέξη "μαφφία"...

χαίρομαι που, πολύ σοφά, δεν αποκαλύπτεις λεπτομέρειες, όπως ΒΛΑΚΩΔΩΣ (συγνώμη leigh μου για τα μπιζελίκια που ακολουθούν!...) μία δημοσιογράφος της Καθημερινής, η οποία έγραψε κριτική για το βιβλίο αυτό την προηγούμενη Κυριακή και σχεδόν τα ανέφερε όλα!!!
με αποκορύφωμα στην κριτική της, την τελευταία παράγραφο που ανάθεμα κι αν κατάλαβα τί ήθελε να πει.
πήξαμε στον "ξύλινο" λόγο από ειδήμονες!...
:D

Erwtas Stomaxhs είπε...

ο Σαραμάγκου είναι τρομερός! Δεν είναι καταπληκτικό το πόσο αγγίζουν μερικά βιβλία τις ψυχές των ανθρώπων; Σχεδόν μαγικό και ο Ζοζέ είναι μέγας μάγος...

Tertuliano Máximo Afonso είπε...

Για μια ακόμη φορά ο Σαραμάγκου μας αποτελείωσε. Καθ' όλη την διάρκεια της ανάγνωσης του, και σε αυτό το βιβλίο του, δεν ήθελα όχι τίποτα να χάσω, αυτό άλλωστε ειναι απολύτα δεδομένο, αλλά τίποτα που να το διαβάσω και μετά να το ξεχάσω. Για αυτό γύριζα και διάβαζα όπως και η Mpizelw κάθε σελίδα τουλάχιστον 2-3 φορές. Και φυσικά ένας ακόμη λόγος που το έκανα ήταν γιατί δεν ήθελα με τίπoτα να τελειώσει αυτός τεράστιος πνευματικός και συναισθηματικός οργασμός...

Να μιλήσω για τις υπογραμμίσεις μου στο βιβλίο; Το πρόβλημα δεν ήταν τι θα υπογράμμιζα αλλά τι θα άφηνα. Σαρκαστικός, τρυφερός, αιχμηρός, συναισθηματικός, βαθύτατα πολιτικός, ερωτικός, αυστηρός, ακριβής, αμφίσημος, πολύπλοκος μα και εντελώς απέριττος, ο λόγος του Σαράμαγκου είναι ένας υπέροχος... θάνατος. Και όπως και εσύ λες το κάθε του βιβλίο -και ειδικά αυτό- είναι μια εμπειρία για τον καθένα που το διαβάζει.

Ασφαλώς ένα γεγονός που αξίζει να σημειωθεί είναι η και πάλι εξαιρετική μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά, όπως και σε όλα του τα βιβλία που κυκλοφορούν από τον Καστανιώτη, με τα υπέροχα ελληνικά της η οποία μας δίνει την δυνατότητα να απολαμβάνουμε σε άριστη ποιότητα γλώσσας τα βιβλία του Σαραμάγκου. Τις αξίζουν συγχαρητήρια και πολλά ευχαριστώ.

Για μια ακόμη φορά ένα υπόδειγμα λογοτεχνίας από τον Ζοζέ Σαραμάγκου. Ένα ακόμη αριστούργημα. Ένας ακόμη λόγος να αγαπώ αυτόν τον κορυφαίο Λογοτέχνη και αυτόν τον Άνθρωπο τόσο πολύ και ακόμη πιο πολύ.
Και μιας και σήμερα τυχαίνει να είναι τα γενέθλιά του να του ευχηθώ από τα βάθη της ψυχής μου χρόνια πολλά και να 'ναι πρώτα από όλα πάντα καλά και μετά να μας χαρίζει λογοτεχνικά διαμάντια σαν αυτό το βιβλίο.

Υ.Γ.1: Mpizelw το γεγονός που περιγράφεις με την δημοσιογράφο που αποκαλύπτει τα πάντα δυστυχώς τίνει να γίνει συνήθεια/μάστιγα των "κριτικών". Δεν θα ξεχάσω το σοκ που είχα πάθει και εγώ όταν είχα διαβάσει το "Περί φωτίσεως" και μετά έψαξα να βρω κάποια κριτική του και με μεγάλη μου λύπη και κυρίως οργή διαπίστωσα ότι στα Νέα ο Τάκης Θεωδορόπουλος βρήκε ως καταλληλότερο τρόπο για να περιγράψει το βιβλίο μέσα σε δύο παραγράφους του να αποκαλύψει τα πάντα για αυτό. Κάτι τέτοιο είναι το λιγότερο αναίδεια και δείχνει ελάχιστο σεβασμό τόσο προς τον συγγραφέα κοινό αλλά και προς το αναγνωστικό κοινό. Ντροπή τους.

Υ.Γ.2: Σήμερα έμαθα ένα ευχάριστο νέο σχετικά με τον Σαραμάγκου από μια πηγή που επικοινώνησε μαζί μου και η οποία μου έδωσε μεγάλη χαρά.
Τον επόμενο μήνα τελειώνει η μετάφραση της αυτοβιογραφία του μέχρι τα 13 του με τίτλο "Μικρές Αναμνήσεις" και αναμένεται να κυκλοφορήσει κοντά στο ερχόμενο Πάσχα!
Το περιμένουμε!

Leigh-Cheri είπε...

Εντάξει. Τι να πω; Η συγκίνηση είναι μάλλον καθολική.
tertul, ευχαριστώ πολύ που ένα τέτοιο νέο, για τις "Μικρές Αναμνήσεις", καινούργιο βιβλίο του Σαραμάγκου, το ανακοινώνεις πρώτα στο μπλογκ μου. Καταρχήν χαίρομαι πάρα πολύ που έχουμε ήδη κάτι να περιμένουμε ξανά τόσο σύντομα απ` αυτόν τον άνθρωπο. Να το ποστάρεις όμως και πιο επίσημα. Του αξίζει.

Κι αφού σήμερα ο Ζοζέ έχει τα γενέθλιά του, ας ευχηθώ κι εγώ Χρόνια Πολλά! Να 'ναι πάντα καλά και να μας φυσάει την ευφυία και την τρυφερότητά του μ` αυτόν τον εντελώς δικό του αριστοτεχνικό τρόπο.

Ανώνυμος είπε...

Που λες Φενια εγω ακομα δε διαβασα το υπογεγραμενο...

Lefteris Sketo είπε...

http://hilalspage.blogspot.com/
Δεν ξερω αν το εχεις υπ`οψιν αλλα ειναι ενα μπλογκ απο μια Τουρκαλα που της αρεσει η ελληνικη μουσικη και εχει μια αποθηκη πρεριπου 800 δισκων για κατεβασμα.Ελεχξτε το!!!!

alex_nakos είπε...

en mesw exetastikhs(2 mathimata gia ptyxio)agorasa to peri thanatou.exw na shmeiwsw ta exhs
1.erwteythka th grafh toy saramagou apo to peri tyflothtas kai to peri fwtisews
2.erwteythka th gynaika tou giatrou epishs apo ta dyo proanaferthenta biblia(yparxoun tetoies gynaikes sthn pragmatikh zwh...??)
3.exw diabasei poly mexri stigmhs sth zwh mou alla ayto poy mou prokalese o saramagou, ayth h dieisdytikothta sthn anthrwpinh psyxh...mono o reich kai o osho!

Ανώνυμος είπε...

εμένα μου θυμίζει το λαό των μουνούχων του Βάρναλη πάντως αυτή η ιδέα...